Küresel Enerji Savaşları: Dünyayı Şekillendiren Rekabet

Neden Enerji?

İnsanlık üretim ve medeniyetin inşası için enerjiye olan ihtiyacı en başından beri fark etmiştir. Bünyemizin çalışmak için enerjiye ihtiyacı olduğu kadar toplumsal üretim ve kalkınma da bir çeşit enerji üzerine inşa edilmelidir. Erken insanlar bu amaçla önce kendi, sonra ise evcilleştirilen hayvanların enerjisini kontrol altına almaya başladılar. Sonraki aşamada su ve rüzgar ilkel aletlerimize kuvvet verdi, değirmen ve yelkenlilerle insanlık ufkunu genişletti.

Ancak enerjiye dayalı gerçek bir dönüşüm, sanayi devrimi ile mümkün oldu. Bu devrimle birlikte kömür türevleri sanayimize güç verdi, ve petrolün keşfiyle içten yanmalı motorlar ortaya çıktı. Günümüzde hala kömür, petrol ve yeni olarak doğalgaz kullanmaya devam ediyoruz. İnsanlık bu ilerlemelerle refahını kat ve kat arttırsa da, enerjiye olan bağımlılığımız da gün geçtikçe artmaya devam ediyor. Bu sebeple enerji günümüzün en kritik stratejik kaynaklarından birini oluşturmakta, ulusların geleceği bu kaynaklara erişimle belirlenmektedir.

Dünya Enerji Coğrafyası

Bahsettiğimiz fosil yakıtların en büyük özelliği, belirli coğrafyalarda yoğun bulunurken, bazı coğrafyalarda bulunmaması, yani düzensiz bir dağılım göstermesidir. Bunun en büyük sonucu bazı ülkeler enerji kaynaklarına hakimken, bazıları bu ülkelere bağımlıdır. Bunun en güzel örneğini, Rus-Ukrayna savaşında yaşanan enerji krizi olarak verebiliriz. Çeşitli yaptırımlar sonucu Rus gazına erişimi azalan Avrupa’da enerji fiyatları hızlıca yükselmiş, bütün ekonomide fiyat artışlarına neden olmuştur.

Bu noktada sorulması gereken ilk soru, neden enerji fiyatlarındaki bir artışın genel fiyat seviyelerinde artışa, yani enflasyona yol açtığıdır. Bunun en temel sebebi, her endüstrinin enerji kullanmak zorunda olmasıdır. Enerji fiyatında yaşanacak her dalgalanma, doğrudan üretim maliyetlerini etkiler, dolayısıyla enflasyon yaratır.

Örneğin Tarım sektörü, yoğun makine kullanımı gerektiren bir üretimdir. Bu iş makineleri, fosil yakıt tüketir, yani fosil yakıt, tarımsal üretimin temel bir girdisidir. Olası yakıt fiyatlarındaki bir artış çiftçileri mahsul fiyatlarını yükseltmeye zorlar. Bu mahsuller ise örneğin gıda sanayisi için bir girdidir. Ve zincirleme etkisiyle gıda endüstrisi işlenmiş gıdalara zam yapmak zorunda kalır. Aynı zamanda her aşamada taşımacılık gerekir ki, taşımacılığın temel girdisi de yakıttır.

Enerji-Politik

Enerjinin bir jeopolitik araç olarak kullanılabilmesi de başka bir önemli konudur. Bu, enerji kaynaklarının ekonomik veya siyasi çıkarlar doğrultusunda bir silah olarak kullanılabileceği anlamına gelir. Rusya’nın yakın zamana kadar Avrupa’ya enerji arzını kısıtlaması bu stratejinin önemli bir örneğidir. Rusya, enerji ihracatını bir baskı aracı olarak kullanarak, çeşitli politik tavizler elde edebilmiştir. ABD ise benzer bir şekilde, yükselen Çin karşısında enerji politikalarını jeopolitik bir araç olarak kullanmaktadır. Çin’in Ortadoğu petrolüne olan erişimini sınırlamak ve olası bir çatışma durumunda bu akışı tamamen kesmek, ABD’nin pasifikteki politikalarından biridir.

Buna karşılık, enerjiye bağımlı olan ülkeler de kendi stratejilerini geliştirir. Örneğin, Çin, enerji arzını güvence altına almak için hem yeni enerji kaynakları arayışına girmiş hem de mevcut enerji kullanımını daha verimli hale getirmeye yönelik politikalar geliştirmiştir.

Çin’in yeşil enerji atılımı, sadece küresel ısınma hedefleriyle açıklanamayacak kadar kapsamlıdır; bu adımlar aynı zamanda enerjide dışa bağımlılığı azaltma ve uzun vadeli enerji güvenliğini sağlama amacını taşır. Başta Çin olmak üzere, AB ülkeleri de benzer şekilde, fosil yakıt bağımlılığından ve çevresel etkilerinden kurtulmak amacıyla nükleer enerji yatırımlarını artırmaktadır.

Enerji politikalarının başarısı veya başarısızlığı, bazen ülkelerin jeopolitik gerçeklere ne kadar uyum sağlayabildiğiyle de bağlantılıdır. Almanya’nın enerji politikaları, bunun iyi bir örneğidir. 20. yüzyılın sonlarından itibaren Almanya, nükleer enerjiye mesafeli durup, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmeyi tercih etti. Ancak, güneş ve rüzgar enerjisi gibi alternatifler, henüz tam olarak gelişmediği için Almanya, ara çözüm olarak doğalgaza yöneldi.

Bu stratejinin en büyük zayıflığı, enerji arzının büyük oranda dışa bağımlı olmasıydı. Rusya-Ukrayna krizinin patlak vermesiyle birlikte, Rus doğalgazına bağımlı olan Almanya, enerji fiyatlarındaki sert yükselişin etkisini derinden hissetti. Buna karşılık, enerji altyapısının önemli bir kısmını nükleer enerjiye dayandıran Fransa, bu krizi nispeten daha az zararla atlattı.

Yeşil Enerjinin Etkisi

Fosil yakıtların aksine, yenilenebilir enerji kaynakları dünya genelinde geniş bir coğrafyada kullanılabilir. Kullanılamadığı noktalarda ise alternatif enerji türleri olduğu için oldukça esnek bir yapı sunar. Örneğin, Suudi Arabistan gibi bir çöl ülkesinde hidroelektrik

kullanılamasa da güneş enerjisi büyük bir potansiyele sahiptir. Yağışlı İngiltere ikliminde ise güneş enerjisi verimsizken, rüzgar ve jeotermal gibi alternatifler mantıklı çözümler sunabilir.

Ancak, yeşil enerjinin en büyük zorluklarından biri, genellikle kesintili olması ve enerji depolama sorunlarıdır. Yenilenebilir enerji kaynakları, hava koşullarına bağlı olarak dalgalanabilir; bu nedenle enerji üretimi istikrarsız hale gelebilir. Örneğin, rüzgarın olmadığı bir gün veya güneşin doğmadığı bir gecede, bu kaynaklardan elde edilen enerji azalır. Bu durum, fosil yakıtların kullanılması gerekliliğini artırarak, çevre dostu kazanımları gölgede bırakabilir, enerji güvensizlikleri ortaya çıkarır.

Benim görüşüme göre, bu sorunun en mantıklı çözümü, yeşil enerjinin kesintili yapısını nükleer enerji ile desteklemektir. Nükleer enerji, istikrarlı bir enerji kaynağı sunarak yeşil enerjinin dengesizliğini dengeleyebilir. Bu entegrasyon, yeşil enerjiye olan güveni artırabilir ve büyük bir dönüşüm sağlanmasına katkı sunar. Ayrıca, nükleer enerjiye yapılacak ciddi yatırımlar, güvenlik sorunlarının çözümüne de yardımcı olabilir.

Yeşil enerji ve nükleer enerjinin birlikte kullanımı, ülkeler için jeopolitik bir avantaj sağlar. Enerji güvenliği olan ülkeler, olası politik krizlerden daha az etkilenir ve dış kaynaklardan enerji arama ihtiyacı azalır. Bunun sonucunda olası savaş ihtimalleri de azalır, bu da uluslararası ilişkilerde tansiyonun düşmesine katkı sağlar, potansiyel savaşları önler.

Sonuç

Sonuç olarak, enerji, medeniyetin inşasında ve ekonomik kalkınmada kritik bir rol oynamaktadır. Fosil yakıtların dengesiz dağılımı, ülkeler arasındaki bağımlılık ve jeopolitik gerilimlere yol açarken, yenilenebilir enerji kaynakları ise çevresel sürdürülebilirlik açısından önem kazanmaktadır. Yeşil enerji, potansiyeli büyük olsa da, kesintili doğası nedeniyle nükleer enerji ile desteklenmelidir. Bu iki enerji türünün entegrasyonu, hem enerji güvenliğini artıracak hem de uluslararası ilişkilerdeki gerginlikleri azaltarak, daha istikrarlı bir geleceğe katkı sağlayacaktır.

Diğer yazılarımı okumak için buraya tıklayabilirsiniz.

Herkese iyi günler ve mutlu tatiller dilerim!