Banka Nedir?

Kısaca bankalar, elinde fazladan parası olan insan ve kuruluşları, paraya ihtiyacı olan insan ve kuruluşlarla bir araya getiren bir aracı kurumdur. Tarihsel ekonomik gelişimin bir parçası olmasına rağmen karışık görünen yapısı insanların düşünmesine neden olup, “Banka Nedir”, ya da “Bankalar Nasıl Çalışır” gibi sorular sormasına sebep olmaktadır. Bu yazımın amacı bu karmaşayı bir nebze de olsa giderip siz okuyucuları bilgilendirmektir

Bankaların Tarihçesi

Tarihsel geçmişi milattan öncesine kadar (ki bunlar tam olarak banka sayılamaz) uzansa da günümüzdeki bankacılık, bildiğimiz şekliyle 14.yüzyıl Rönesans İtalya’sına dayanır. Bu dönemde İtalya tek bir ülkeden çok, birden fazla şehir devleti ve bölgesel krallıklardan oluşan düzensiz bir yapıda bulunuyordu.

Bu dağınık yapı merkezi güçlü bir devleti zor kılsa da, aynı zamanda ticaretin kolayca gelişmesine olanak sağladı. Akdeniz’in de görece deniz taşımacılığına uygunluğu bölgesel ticari ve ekonomik kalkınmaya sebep oldu. Bu dönem Floransa, Ceneviz, Venedik ve diğer İtalyan devletçiklerinde ilk bankaların ortaya çıkmasıyla sonuçlanmıştır. Örneğin Floransa’da ortaya çıkan Medici ailesinin kurduğu “Banco Medici” buna çok güzel bir örnektir.

Modern Banka Nedir?

Coğrafi Keşifler, Amerika’nın kolonileştirilmesi, Yeni ticaret rotalarının keşfi ile birlikte, Avrupa’da daha önceden görülmemiş bir zenginliğe sebep oldu. Zenginleşen bu yeni kişiler hem paralarının değerini korumak istiyor, hem de bu zenginliğin taşınma, depolanma gibi sorunlarına bir çözüm getirmekle ilgileniyordu.

Ayrıca, Modern Bankacılığın en önemli yeniliklerinden biri, 17.yüzyılda depolanan altın karşılığı kağıt banknot basması ve bu taşıma ve depolama sıkıntısını hafifletmesi oldu. Bu banknotlar kendi başlarına bir değer taşımaktan ziyade, temsil ettikleri depolanan altının kalitesi ve miktarına göre belirlenmiş değeri temsil ediyordu.

Modern Bankaların İşlevleri

Modern Bankalar ekonominin ve toplumun finansal ihtiyaçlarını karşılayan bazı özelliklere sahiptir. Bunlardan bazıları şöyledir:

• Vadesiz Hesaplar:  Vadesiz hesaplar, müşterilerin istedikleri zaman hesaplarına erişip para transferi veya çekimi yapabileceği bir hesap türüdür. Hızlı nakit akışı için ideal olan bu hesabın dezavantajı, faiz ödemesi alınamaması, yani bir anlamda enflasyona karşı korumasız olmasıdır. Paranın değerini korumak isteyenler için ideal değildir.
• Vadeli Hesaplar:  Vadeli hesaplar ise, önceden belirlenen bir vade süresince hesapta para tutulan bir hesap türüdür. Bu vadeler günlük veya aylık olabilir. Vade öncesinde paranın çekilmesi vadenin bozulmasına, yani faiz gelirinin alınamamasına sebep olur. Bu hesap enflasyona karşı kısmi koruma sağlamaktadır. Bankalar ise vadeli hesaptaki parayı ihtiyacı olanlara kredi olarak vererek bu işlemden kar elde ederler.
• Kredi İmkanları:  Yatırım veya alışveriş için gereken para ihtiyacını karşılamak bankaların başka bir işlevidir. Konut, taşıt ve ihtiyaç kredisi gibi çeşitli seçenekler bulunur. Bankalar kredi verirken müşterinin risk durumunu, gelirini ve geri ödeme vadesini dikkate alarak bir faiz belirler, ve gelirini bu işlemden sağlar.
• Yatırım Aracılığı: Modern bankalar müşterilerine tasarruflarını koruma imkanları sunmak için çeşitli yatırım imkanları sunar. Bunların arasında Hisse senetleri, Hükümet veya özel sektör tahvilleri, değerli madenler ve dövizler ve daha nice yatırım aracı banka tarafından müşterilerine sunulur.
• Ödeme Sistemleri ve Dijital Bankacılık: Bankalar aynı zamanda ödeme işlemlerinin kolaylaşması adına, Vadesiz Hesaba bağlı banka kartları (debit card) ve daha ufak miktarda kredi imkanı sunan kredi kartları (credit card) sunar. Bu işlemler için şubeye gitme ihtiyacının giderilmesi ve ödemelerin hızlanması adına ise çoğu banka kendine ait dijital bankacılık hizmetleri sunarak müşterilerinin hayatını kolaylaştırır.

Sonuç

Özetle bankalar ekonomik sistemin omurgasını oluşturan kritik kuruluşlardır. Fazla ve ihtiyaç olan fonların arasında köprü oluşturarak ekonomik büyümeye katkı sağlayıp, hayatımızı kolaylaştıran vadeli ve vadesiz hesaplar, kredi imkanları ve dijital hizmetler sunarlar. Bu yazım bankaların bu özelliklerine kısaca değinip, “Banka Nedir” sorusunu netleştirmeyi hedeflemiştir. Bankalar bazen karmaşık bürokrasisi ve kurumsal yapısıyla kapalı bir kutu gibi gözükse de, aslında çok basit ve temel işlevlere sahiptir.

“Herkes İçin Ekonomi: Banka Nedir?”, seri olarak yapmayı düşündüğüm herkes için ekonomi başlığındaki ilk yazım ve denememdir. Talep ve sorular gelmesi halinde farklı konuları da inceleyeceğim.

Diğer yazılarımı okumak için buraya tıklayabilirsiniz.

Herkese iyi okumalar ve mutlu günler dilerim!